Wielki Meczet (tr. Ulu Camii) w Diyarbakır jest najstarszym i jednym z najważniejszych meczetów na terenie całej Anatolii, a nawet na całym świecie.

Kolumnada Wielkiego Meczetu w Diyarbakır

Po zdobyciu w 639 roku Diyarbakır, przez Arabów wyznających islam, lokalny bizantyjski kościół świętego Tomasza został przekształcony w meczet. W 1091 roku Malikszah I, sułtan Wielkich Seldżuków, nakazał lokalnemu zarządcy o imieniu Maidud Davla, rozbudowę i naprawę tej budowli. Sułtan Malikszah I zapisał się zresztą w historii jako mecenas nauki i sztuki, finansując wiele budowli publicznych.

Brama Wielkiego Meczetu w Diyarbakır

Prace nad Wielkim Meczetem w Diyarbakır zakończono już w 1092 roku. Styl, w jakim wykonano przebudowę, przywodzi na myśl Meczet Umajjadów w Damaszku, który stanowił wzór dla budowniczych z Diyarbakır. Dzięki tym wpływom w Anatolii wprowadzono elementy syryjskiej architektury oraz sztuki dekoracyjnej.

Detale ozdobne Wielkiego Meczetu w Diyarbakır

Na portalu meczetu wyrzeźbiono dwa lwy atakujące dwa byki. Na meczet składa się kompleks budynków zbudowanych wokół dziedzińca długiego na 63 metry i szerokiego na 30 metrów. Fasada dziedzińca jest ozdobiona dwukondygnacyjną kolumnadą po stronach wschodniej, południowej i zachodniej, a po stronie północnej kolumnami na wysokości jednej kondygnacji. Zachodnia część fasady, przebudowana w latach 1117 - 1125 po trzęsieniu ziemi i pożarze, wykorzystuje kolumny i inne elementy konstrukcyjne z teatru z czasów rzymskich.

Dziedziniec Wielkiego Meczetu w Diyarbakır

Meczet składa się z sali modlitwy, która znajduje się w południowej części dziedzińca. Wysoki dach centralnej sali został skonstruowany z drewnianego obelkowania, wspieranego na rzędach kamiennych filarów o prostokątnym przekroju.

Podest modlitewny Wielkiego Meczetu w Diyarbakır

Częścią kompleksu jest również medresa Mesudiye z 1193 roku oraz medresa Zinciriye z 1189 roku. Ta ostatnia nie jest jednak połączona bezpośrednio z centralnym dziedzińcem. W centrum wspomnianego dziedzińca stoi fontanna ablucyjna (tr. şadırvan) z czasów osmańskich, a dokładniej z 1849 roku.

Fontanna ablucyjna Wielkiego Meczetu w Diyarbakır

Historia przebudowy i rozbudowy kompleksu meczetowego została zapisana w formie zdobiących budowlę inskrypcji w piśmie kufickim - najstarszej formie arabskiej kaligrafii. Cechą wyróżniającą Wielki Meczet w Diyarbakır są również bogate rzeźbienia i zdobienia kolumn otaczających dziedziniec. Arkada po stronie zachodniej zawiera ponadto najstarszy istniejący przykład zastosowania w architekturze tzw. załamanego łuku.

Zegar słoneczny na dziedzińcu Wielkiego Meczetu w Diyarbakır

Obecnie meczet może pomieścić około 5000 wiernych. Przez niektórych uważany jest za piątą najświętszą świątynię w świecie islamu. Warto wspomnieć, że miasto Diyarbakır położone jest na 40 południku półkuli wschodniej, tak samo jak Mekka.

Detale ozdobne Wielkiego Meczetu w Diyarbakır

Przeczytacie więcej o samym mieście Diyarbakır.