Jedynym kościołem w Izniku, który nie został po podboju tureckim przekształcony w meczet, był Kościół Zaśnięcia Bogurodzicy (czyli Koimesis). W kościele bizantyjskim oraz obecnie w prawosławiu Wniebowzięcie Marii Panny uznawane jest pod nazwą Zaśnięcia Bogurodzicy. Niestety kościół nie zachował się do naszych czasów, a skromne pozostałości jego fundamentów rzadko przyciągają uwagę turystów.

Dokładna data budowy Kościoła Zaśnięcia Bogurodzicy nie jest znana, wiadomo jedynie że najprawdopodobniej powstał w początkach VIII wieku n.e., a najpóźniej - w 787 roku. Pełnił wówczas rolę tzw. katolikonu czyli najważniejszego kościoła monastyru Hyákinthos (świętego Hiacynta).

Kościół był trójnawową bazyliką, przykrytą kopułą. Słynął ze wspaniałych dekoracji w formie mozaik, z których część powstała w VIII wieku, a część - w XI wieku. Najważniejsza mozaika w absydzie przedstawiała Marię matkę Jezusa trzymającą Dzieciątko. Po każdej stronie tego obrazu umieszczone były mniejsze mozaiki z podobiznami aniołów w szatach cesarskich. Kolejne cztery mozaiki przedstawiały Ewangelistów.

W historii bizantyjskiej Kościół Zaśnięcia Bogurodzicy zasłynął jako miejsce pochówku cesarza nicejskiego Teodora I Laskarysa. Był on zięciem cesarza Bizancjum Aleksego III i zasłużył się na polu walki podczas oblężenia Konstantynopola przez IV wyprawę krzyżową w 1204 roku. Po upadku miasta zebrał ocalałych żołnierzy i osiedlił się z nimi w Nicei (czyli Izniku). Utworzył Cesarstwo Nicejskie i przyjął tytuł cesarski, panując nad częścią Azji Mniejszej. Zmarł w 1222 roku i został pochowany w swojej stolicy, w Kościele Zaśnięcia Bogurodzicy.

Kościół wielokrotnie był niszczony przez trzęsienia ziemi, a następnie odbudowywany. W 1065 roku całkowicie się zawalił, a jego renowację zarządził cesarz bizantyjski Konstantyn X. Ostatecznie budynek został zburzony podczas wojny grecko-tureckiej, która toczyła się w latach 1919-1920. Na pamiątkę zachowały się fotografie bizantyjskich mozaik. Są one cennym materiałem dla badaczy tego okresu historii jako przykład sztuki Bizancjum przed i po okresie ikonoklazmu.

Po wojnie skromne ruiny kościoła pozostawały ukryte pod gruzami przez długi czas. Dopiero w latach 50-tych XX wieku teren został oczyszczony w czasie prac prowadzonych przez Muzeum Iznickie. Obecnie można je oglądać z ulicy, ponieważ wstęp na teren dawnego kościoła nie jest możliwy.

Położenie

Kościół Zaśnięcia Bogurodzicy znajduje się przy Çelebi Sokak, po południowo-wschodniej stronie Izniku. W pobliżu znajduje się dworzec autokarowy oraz bizantyjskie baptysterium znane obecnie jako Böcek Ayazması.