Nieopodal miejscowości Yatağan, praktycznie w cieniu rzucanym przez tamtejszą elektrownię, położone są ruiny antycznego sanktuarium w Laginie. Taka lokalizacja, pośród zniszczonego przez infrastrukturę przemysłową krajobrazu, paradoksalnie bardzo dobrze pasuje do charakteru czczonej tu niegdyś bogini. Była to Hekate, mroczne bóstwo podziemi, o rodowodzie anatolijskim.

Stoa w Laginie

Jednak samo sanktuarium jest o wiele starsze niż wskazywałyby na to powiązania z hellenistycznym w charakterze miastem Stratonikea. Obszar Laginy zamieszkany był od epoki brązu. Królowie z dynastii Seleucydów rozbudowali miejscowe sanktuarium i przekształcili je w jedno z najważniejszych miejsc kultu religijnego na terenie Karii.

Świątynia bogini Hekate

Świątynia Hekate w Laginie

Ze Stratonikei wiodła do sanktuarium w Laginie 'święta droga', rozpoczynająca się przy północnej bramie miasta i prowadząca przez nekropolię. Taka trasa wydaje się być odpowiednio dobrana do bogini, którą czczono w Laginie.

Panorama Laginy

Na ścianach buleuterionu w Stratonikei odkryto antyczne inskrypcje, opisujące przebieg uroczystości religijnych w Laginie. Podczas festiwali ku czci Hekate procesja niosła ze Stratonikei do Laginy klucz do świątyni.

Widok na Laginę

Sanktuarium Hekate otaczał wysoki na 2 metry mur. Wejście na teren sanktuarium wiodło przez monumentalny propylon z trzema bramami. Na zachód od bramy położona była stoa z wejściem w kształcie łuku wspieranym przez cztery kolumny w porządku jońskim.

Stoa w Laginie

W centrum świętej dzielnicy, której teren ograniczał mur, stała świątynia poświęcona bogini Hekate czyli tzw. Hekateion. Została ona zbudowana w II wieku p.n.e. Wymiary stylobatu (czyli górnej powierzchni kamiennej podstawy budowli) wynosiły 21,30 na 28 metrów. Architektonicznie była to budowla typu pseudodypteros, na dłuższym boku stało 11 kolumn, a na krótszym - 8. Wszystkie kolumny wykonane były w porządku korynckim (Akurgal 2011).

Świątynia bogini Hekate

Ozdabiające niegdyś świątynię rzeźby zostały wystawione w Muzeum Archeologicznym w Stambule. Znajdują się wśród nich fryzy przedstawiające sceny z mitologii karyjskiej i greckiej: życie Zeusa, walkę z gigantami i z Amazonkami oraz bogów Karii.

Fragmenty budowli na terenie Laginy

Bogini Hekate

Bogini ta, otoczona była pewną tajemniczością już w czasach starożytnych. Wiadomo, że nie należała oryginalnie do greckiego panteonu, nie wspomina o niej też Homer. Najprawdopodobniej kult Hekate miał swoje korzenie w Azji Mniejszej, być może właśnie w Karii, gdzie położona jest Lagina.

Świątynia bogini Hekate

Najwcześniejsze wzmianki o Hekate w literaturze greckiej pochodzą od Hezjoda (VIII wiek p.n.e.), który opisał ją w swojej Theogonii (czyli eposie kosmogonicznym o pochodzeniu wszechświata i poszczególnych bóstw).

Panorama Laginy

Hezjod pisze o Hekate jako o córce Asterii i Persesa, zaliczając ją do pokolenia tytanów. Nie należy więc do bóstw olimpijskich, ale dzięki Zeusowi zachowuje swoje przywileje, a nawet otrzymuje nowe. Cechy Hekate zmieniały się w czasach antycznych. Jej najdawniejsze wcielenie kojarzone było z boginią życzliwą, pomocną ludziom, zapewniającą zwycięstwa w zawodach sportowych, obfitość rybackich połowów oraz rozmnażanie się hodowanego bydła.

Stoa w Laginie

Jednakże z czasem cechy kojarzone z Hekate uległy zmianie. Zaczęła być uważana za bóstwo opiekuńcze magii i czarów oraz przypisano ją do krainy cieni. To Hekate miała dać początek praktykom magicznym oraz stać się matką pierwszych czarnoksiężników. W tym wcieleniu Hekate stała się patronką rozdroży, na których wznoszono jej posągi, przedstawiające kobietę o trzech głowach lub trzech tułowiach (Grimal 1990).

Widok na Laginę

Prace archeologiczne w Laginie

W historii archeologii Lagina zapisała się jako miejsce, w którym po raz pierwszy prace prowadził w latach 1891-92 turecki zespół badaczy, pod kierunkiem 'ojca tureckiej archeologii' Osmana Hamdi Beya oraz Halita Ethem Beya. W pobliskim miasteczku Turgut znajduje się dom, w którym zatrzymał się podczas wykopalisk w Laginie Osman Hamdi Bey.

Panorama Laginy

Prace archeologiczne w Laginie zostały po długiej przerwie wznowione w 1993 roku pod patronatem Muzeum w Muğli. Prowadzi je obecnie zespół międzynarodowy, a kierownikiem jest profesor Ahmet Adil Tırpan z Uniwersytetu Seldżuckiego w Konyi.

Widok na Laginę

Informacje praktyczne

Wstęp na teren ruin sanktuarium w Laginie był w 2012 roku darmowy. Stanowisko jest pilnowane przez strażników, którzy zupełnie nie zwracają uwagi na zwiedzających.

Stoa w Laginie

Bibliografia

1. Akurgal, Ekrem, Ancient Civilizations and Ruins of Turkey, Stambuł, 2011
2. Grimal, Pierre, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 1990

Widok na Laginę