Muzeum Etnograficzne w Izmirze to niewątpliwie jedna z głównych atrakcji turystycznych w tym mieście. Zazwyczaj większym zainteresowaniem darzę muzea archeologiczne, lecz w przypadku placówek z Izmiru Muzeum Etnograficzne wygrywa z Muzeum Archeologicznym, zarówno bogactwem i różnorodnością swoich zbiorów, jak i atrakcyjniejszym sposobem ich prezentacji.

Uwagę zwiedzających przyciągają zwłaszcza rekonstrukcje tradycyjnych metod wytwarzania przez rzemieślników wyrobów rękodzielniczych oraz wnętrz domostw z XIX wieku z Izmiru i jego okolic. Osobiście najwyżej cenię sobie piękną kolekcję starych dywanów oraz kilimów, które pomimo upływu lat zachwycają żywymi kolorami oraz ciekawym wzornictwem.

Nieco historii oraz lokalizacja muzeum

Muzeum Etnograficzne mieści się w neoklasycznym budynku wybudowanym w 1831 roku jako Szpital Świętego Rocha, w którym leczono chorych na dżumę. Po renowacji w 1845 roku budynek został przekształcony w dom opieki nad biednymi rodzinami oraz sierotami wyznania chrześcijańskiego. Następnie był siedzibą Wydziału Zdrowia Publicznego, aż w końcu, po gruntownym remoncie w latach 1985 - 1988, zamieniono go w siedzibę muzeum.

Muzeum Etnograficzne oraz sąsiadujące z nim Muzeum Archeologiczne położone są w Parku Bahribaba, w samym centrum Izmiru. Z placu Konak, świetnie skomunikowanego z resztą miasta zarówno metrem, jak i autobusami, można tu dojść w maksimum 5 minut.

Ekspozycje

Na pierwszym piętrze można zobaczyć między innymi w pełni odtworzony salon z XIX-wiecznej tureckiej rezydencji, panele informacyjne oraz zdjęcia domów z okolic Izmiru, zarówno tych tureckich, jak i chrześcijańskich (w Turcji określanych jako lewantyńskie) z dzielnic Bornova i Buca.

Kolejną atrakcją są odtworzone w naturalnych rozmiarach wraz z kompletnym wyposażeniem zakłady rzemieślnicze, w tym zajmujące się ozdabianiem tkanin metodą druku drzeworytniczego, cynowaniem, produkcją sznurów oraz chodaków. Na szczególną uwagę zasługują tutaj dwie pracownie.

Pierwszą z nich jest zakład wytwarzający filc (tr. keçe) oraz wyroby z filcu. Filc uznawany jest za jeden z najdawniejszych wyrobów włókienniczych w dziejach ludzkości, który najprawdopodobniej wytwarzano wcześniej niż tkaniny. Najstarsze odkryte ślady filcu pochodzą z około 6500 roku p.n.e., z terenów Azji Mniejszej. Warto więc w kolebce filcu dowiedzieć się więcej o metodach jest produkcji.

Drugą atrakcją, a zarazem wyjątkowym eksponatem jest przeniesione w całości do muzeum wnętrze pierwszej tureckiej apteki otwartej w Izmirze w 1903 roku, noszącej nazwę Ittihat Eczanesi. Można więc zobaczyć kompletne wyposażenie farmaceuty pracującego w początkach XX wieku.

Ciekawostką jest rekonstrukcja pracowni specjalizującej się w wytapianiu słynnych talizmanów (tr. nazar boncuğu), w Polsce znanych jako "oko proroka". Okolice Izmiru to kolebka produkcji tych amuletów, a po dziś dzień funkcjonuje tu kilka tradycyjnych pracowni, we wioskach Görece i Kurudere. Większość talizmanów, które przywozi się z Turcji jako pamiątkę z wakacji, jest obecnie wytwarzana metodami przemysłowymi. Tym bardziej ciekawie jest podejrzeć, jak ich produkcja wyglądała w dawnych czasach.

Witryny muzeum ukazują również zestawy sprzętów, jakie należało ze sobą zabrać do łaźni, w tym charakterystyczne drewniane chodaki na wysokich koturnach, dalej siodła oraz narzędzia służące do ich produkcji, tkaniny dekoracyjne, pościel, chusteczki oraz przedmioty codziennego użytku inkrustowane masą perłową.

Kolejna wystawa poświęcona jest zapasom... wielbłądów, czyli tradycyjnemu sportowi tureckiemu, praktykowanemu głównie w okolicach Selçuku. Niestety kolorowe fotografie nie są w stanie w pełni oddać wrażeń, jakie z pewnością towarzyszą takim zawodom.

Mocnym elementem kończącym wizytę na pierwszym piętrze muzeum są kostiumy słynnych tureckich awanturników tzw. Efe, a zarazem dowódców nieformalnych oddziałów (tr. zeybek), które działały na wybrzeżach Morza Egejskiego od XVII do początków XX wieku. Ich członkami byli głównie Turkmeni oraz członkowie plemienia Yoruków (tr. Yörük).

Drugie piętro Muzeum Etnograficznego również kryje wiele atrakcji. Zwiedzanie można rozpocząć od obejrzenia rekonstrukcji sypialni nowożeńców z XIX wieku. W skład jej wyposażenia wchodzą autentyczne: łoże, skrzynia z posagiem oraz komoda. Atrakcyjnym dodatkiem są wystawione w gablotach suknie tureckich panien młodych uszyte z atłasu i aksamitu tzw. Harballı oraz Bindallı, wyszywane złotymi i srebrnymi nićmi. W innych gablotach znajdziemy natomiast tradycyjne nakrycia głowy panien młodych, jak również biżuterię pochodzącą z różnych prowincji położonych nad Morzem Egejskim.

Kolejne odtworzone wnętrza XIX-wiecznego gospodarstwa to salon, kuchnia z bogatym zestawem naczyń i przyrządów gospodarskich oraz... pokój obrzezań, wraz z figurą mocno przestraszonego chłopca.

Nieco nie pasuje do powyższych ekspozycji niewielka kolekcja broni z okresu od XVII do XIX wieku, w tym łuków i strzał, toporów, mieczy, strzelb i pistoletów.

Mocnym końcowym akcentem odwiedzin w muzeum jest bogata kolekcja tradycyjnych tureckich dywanów m. in. z Bergamy i Milasu. Uzupełniają ją kilimy, torby mocowane do siodeł oraz krosno.

Informacje dla zwiedzających

Muzeum Etnograficzne jest czynne codziennie za wyjątkiem poniedziałku, w godzinach od 8:30 do 17:30. Niech nie zwiedzie Was informacja o godzinnej przerwie w południe wywieszona przy wejściu - trafiliśmy akurat na tę porę dnia, a muzeum funkcjonowało bez zakłóceń. Cena biletu normalnego według informacji z przewodnika wynosi 2 TL. My odwiedziliśmy muzeum w niedzielę i wstęp był darmowy, a nigdzie nie wisiał cennik biletów. Na terenie muzeum można nieodpłatnie robić zdjęcia bez lampy błyskowej.