W samym sercu Parku Narodowego Kanionu Köprülü (tr. Köprülü Kanyon Milli Parkı) leżą ruiny antycznego Selge. Rzadko docierają do nich turyści, którym ten obszar kojarzy się raczej ze spływami rzeką Köprüçay, niż ze zwiedzaniem starożytnych zabytków. Jednak od kilku lat wieś Altınkaya, powstała na ruinach Selge, doświadcza wzrostu popularności wśród cudzoziemców, spowodowanego wytyczeniem szlaku wędrownego świętego Pawła.

Zarys historii

Początki Selge, podobnie jak wielu osad w Azji Mniejszej, giną w mrokach dziejów. Nawet najsłynniejszy antyczny geograf - Strabon - podaje dwie wersje historii założenia Selge. Według jednej z nich miasto założyli Spartanie, a według drugiej - osadę jej fundatorem był Kalchas, współtowarzysz na wpół legendarnego założyciela Aspendos - Mopsusa. Jeżeli przyjmuje się tą drugą wersję, to historia Selge sięga czasów wojny trojańskiej czyli XIII wieku p.n.e.

Położenie Selge - w górach Taurus, nad rzeką Eurymedon - sprawiało, że osada była dobrze zabezpieczona przed atakami wrogów z racji trudnego dostępu do znajdującego się w jej centrum wzgórza. Dotarcie do Selge drogą lądową od strony wybrzeża było niezwykle trudne i wymagało przeprawienia się przez rzeki i strumienie górskie. Z okresu antycznego zachował się do naszych czasów most nad rzeką Eurymedon (tr. Oluk Köprü), który po dziś dzień służy podróżnym jadącym w głąb gór Taurus.

Dzięki bliskości rzeki, płynącej w kierunku wybrzeża śródziemnomorskiego, mieszkańcy Selge mogli czerpać korzyści z handlu. Głównym towarem eksportowym miasta było drewno pochodzące z wyrębu otaczających osadę lasów, które spławiano rzeką aż do Aspendos. Stamtąd drewno z Selge płynęło dalej w świat, aż do Egiptu, gdzie budowano z niego statki.

W celu doprowadzenia wody do Selge zbudowano akwedukt, a system tarasów wspomagał gromadzenie wody i nawadnianie upraw, w tym pszenicy. Ponadto w Selge zbierano irysy, z których wytwarzano olejek do masażu, oraz żywicę ambrowca azjatyckiego, wykorzystywaną w medycynie i kosmetyce. W mieście wytwarzano także oliwę oraz wino, a tereny wokół osady służyły jako letnie pastwiska dla słynnych koni z Aspendos.

Selge stało się z czasem znaczącym miastem, bijącym własne monety, które przedstawiały zapaśników i procarzy. Nazwa miasta widoczna na monetach to Stlegiys, słowo pochodzące z języka pizydyjskiego, które używane było do określenia osady przed podbojem perskim. Same monety bardzo mocno przypominały srebrne statery bite w Aspendos.

Gdy Aleksander Wielki przybył do Pizydii w 333 roku p.n.e., mieszkańcy Selge wysłali do niego posłów, którzy uzyskali dla miasta przywileje i przyjaźń wodza macedońskiego. Pod koniec III wieku p.n.e. Selge było najpotężniejszym miastem w regionie Pizydii. Według przekazów historyków antycznych mogło wówczas wystawić do walki 20 tysięcy żołnierzy.

W okresie panowania rzymskiego Selge zachowało częściową autonomię, która pozwalała na bicie własnej monety aż do III wieku n.e. Pod koniec IV wieku n.e. okolice miasta nawiedziło silne trzęsienie ziemi, a w jego wyniku zawaliły się dostarczające wodę akwedukty. Nie zostały one nigdy naprawione, a od tego momentu rozpoczął się okres schyłkowy istnienia miasta. W 399 roku miasto z powodzeniem odparło atak Gotów. Wiadomo, że w V i VI wieku na terenie Selge chronili się przed najazdami piratów oraz przed zarazą mieszkańcy Aspendos.

W okresie bizantyjskim Selge zachowało pewne znaczenie, o czym świadczą pozostałości pięciu kościołów. Przez pewnie czas było nawet siedzibą biskupa. Po podboju tego obszaru Azji Mniejszej przez Seldżuków ze wspaniałego miasta została jednak tylko niewielka wioska.

Prace archeologiczne

Chociaż może wydawać się to zdumiewające, ruiny Selge nie stały się do tej pory miejscem systematycznych prac archeologicznych. W XIX wieku odwiedzali je i opisywali podróżnicy europejscy. W 1886 roku do Selge zawitał polski historyk sztuki - Karol Lanckoroński. Wykonał nawet orientacyjny plan antycznego miasta.

Zwiedzanie Selge

Najwspanialszym zachowanym z okresu antycznego budynkiem w Selge jest teatr, którego budowę datuje się na II wiek n.e. Co prawda budynek skene zawalił się, ale w dobrym stanie zachowała się widownia, opierająca się o zbocze wzgórza. Składa się ona z 30 rzędów siedzeń pod diazomą i 15 rzędów ponad nią. Z najwyższego rzędu rozciąga się wspaniały widok na Park Narodowy Kanionu Köprülü.

Tuż przy teatrze znajdował się stadion. Obecnie na jego terenie stoją budynki mieszkalne, a jeden z boków tej struktury stanowi mur ciągnący się wzdłuż wiejskiej drogi. Można dopatrzyć się kilku rzędów siedzeń, ale większość widowni stadionu została rozebrana i posłużyła do budowy współczesnych domów na obszarze wsi.

Po południowo-zachodniej stronie stadionu znajdują się całkowicie zrujnowane łaźnie. Od nich ścieżka prowadzi na szczyt wzgórza, na którym stoją pozostałości dwóch świątyń. Większa z nich, datowana na III wiek p.n.e., była najprawdopodobniej poświęcona Zeusowi, a mniejsza - Artemidzie.

Po drugiej stronie wzgórza znajdował się akropol, do którego prowadziła utwardzona droga. Stoją na nim pozostałości agory oraz odeonu. Na wzgórzu zachowały się również cysterny, które gromadziły wodę doprowadzaną akweduktem, a poniżej wzgórza - pozostałości nimfeum czyli fontanny.

Informacje praktyczne

Ruiny Selge stoją na terenie wsi Altınkaya. Wiele jej z budynków powstało z materiałów budowlanych pozyskanych z antycznych struktur. Sama wioska jest niewielka i wygląda na biedną. Jej mieszkańcy trudnią się wypasem kóz, a każda wizyta turystów jest dla nich okazją do dodatkowego zarobku. Można od nich kupić lokalne rękodzieło - chusty, serwetki i obrusy po korzystnych cenach, przy okazji wspomagając ich skromny budżet.

Na terenie wsi działa kilka małych sklepów spożywczych, sezonowo otwiera się kawiarnia, ale warto przed wycieczką zaopatrzyć się we własny prowiant, bo te placówki mogą okazać się nieczynne.

Wstęp na teren ruin Selge jest darmowy, a same ruiny nie są strzeżone.