Twierdza Kilitbahir (tr. Kilitbahir Kalesi) góruje nad europejskim brzegiem cieśniny Dardanele w jej najwęższym punkcie, naprzeciwko położonego na brzegu azjatyckim miasta Çanakkale. W Çanakkale wznosi się druga twierdza - Çimenlik (Kale-i Sultaniye). Oba zamki zostały zbudowane na rozkaz sułtana osmańskiego Mehmeta Zdobywcy w latach 1462-1463. Celem ich budowy było zapewnienie imperium osmańskiemu kontroli nad cieśniną, która prowadziła do jego stolicy - Stambułu.

Twierdza Kilitbahir widziana z pokładu promu

Przeczytajcie więcej o twierdzy Çimenlik w Çanakkale.

Nazwa Kilitbahir oznacza 'Klucz do Morza'. Odzwierciedlała ona kluczową rolę twierdzy w obronie cieśniny i całego imperium. Podczas oblężenia Konstantynopola przez wojska osmańskie przez cieśninę przedostała się flota genueńska, która podjęła nieudaną próbę pomocy stolicy Bizancjum. Mehmet Zdobywca wyciągnął z tej sytuacji odpowiednie wnioski i postanowił umocnić Dardanele. Bezpośrednim powodem konstrukcji fortec na obu brzegach Dardaneli były obawy sułtana przed próbami zdobycia Stambułu przez Wenecjan. Włosi mówili o nich po prostu i Castelli czyli zamki.

Twierdza Kilitbahir widziana z Çanakkale

Twierdzę Kilitbahir cechuje niezwykły zamysł architektoniczny. Zbudowano ją na planie trójlistnej koniczyny, uzyskanym przez wytyczenie trzech częściowo nakładających się okręgów. Być może ten kształt miał symbolizować klucz, co wyjaśniałoby pochodzenie nazwy twierdzy. Ponieważ twierdzę zbudowano na takim planie, jej mury nie prowadzą wzdłuż linii prostych, lecz po łukach, które główny architekt wyznaczał przy użyciu kompasu. Podobno to zamiłowanie sułtana Mehmeta do geometrii było inspiracją do stworzenia tak niezwykłego kształtu twierdzy.

Twierdza Kilitbahir

Nad twierdzą wznosi się wysoka na 7 pięter wieża, która została dobudowana później, za czasów panowania sułtana Sulejmana Wspaniałego. W dawnych czasach prowadzono z niej ciągłą obserwację wód cieśniny Dardanele, w celu wczesnego rozpoznania zbliżających się okrętów wroga. W twierdzy stacjonował cały czas garnizon wojska.

Cieśnina Dardanele - najwęższy odcinek

Zamek otoczony jest przez dodatkową linię zewnętrznych obwarowań oraz trzy bastiony: Sarıkule, Mecidiye oraz Namazgah.

Sarıkule czyli Żółta Wieża w Kilitbahir

Przeczytaj więcej o muzeum w Kilitbahir na terenie bastionu Namazgah.

W czasie kolejnych wieków istnienia imperium osmańskiego twierdza była cały czas umacniana. Podczas wojny z Włochami w 1911 roku wejście do cieśniny zostało zaminowane. W 1914 roku twierdza stała się jednym z kluczowych punktów obrony przed wojskami aliantów. W pobliżu Kilitbahir stworzono wówczas bazę torped.

Twierdza Kilitbahir

Przygotowania do odparcia ataku okazały się dobrym posunięciem strategicznym. Gdy w lutym 1915 roku flota aliancka złożona z okrętów brytyjskich i francuskich rozpoczęła atak na Dardanele, za główny cel obrała sobie wyeliminowanie baterii artyleryjskich rozmieszczonych właśnie w Kilitbahir. Odniosła wówczas potężne straty, zwłaszcza po wpłynięciu na pole minowe. W efekcie nie ponowiono ataku drogą morską i zdecydowano się na kampanię lądową, której krwawą historię opisujemy w artykule bitwa o Gallipoli.

Przeczytaj więcej o bitwie o półwysep Gallipoli.

Po dziś dzień Kilitbahir jest punktem mocno obsadzonym przez wojska tureckie, które można tu obserwować podczas manewrów.

Tureccy żołnierze w Kilitbahir

Informacje praktyczne

Twierdza jest otwarta dla zwiedzających codziennie za wyjątkiem poniedziałków. W lecie można ją odwiedzać od 7:30 rano do 19:30 wieczorem, w zimie godziny otwarcia skrócone są do 17:00. Cena biletu wstępu wynosi 3 TL.

 

Przeczytaj więcej o miasteczku Kilitbahir.